Η οριοθέτηση των παιδιών είναι ένας από τους λόγους που οδηγούν τους γονείς στη πόρτα ενός ψυχολόγου. Σκεφτείτε για παράδειγμα, πόσο σταθερά επίκαιρη και πόσο πολύ προβληματίζει, τα τελευταία χρόνια, η έκθεση των παιδιών σε οθόνες. Το πώς, πότε, πόσο και γιατί ένα παιδί χρησιμοποιεί κάθε μια από τις ηλεκτρονικές συσκευές θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κουβέντα γύρω από τα όρια.
Χρησιμοποιώντας τους όρους «οριοθέτηση» και «όρια», ας πούμε, όσο πιο απλά μπορούμε, ότι εννοούμε ένα σύστημα κανόνων που χαρτογραφεί σε ένα παιδί τι του επιτρέπεται να κάνει και τι όχι, στον εκάστοτε χώρο και χρόνο και πάντα, αναλόγως της ηλικίας του.
Τα όρια και οι κανόνες είναι απαραίτητα προκειμένου ένα παιδί να μπορέσει να κατανοήσει τι του κάνει καλό και τι το βλάπτει, τι το βοηθά να μαθαίνει και να αναπτύσσεται και τι το δυσκολεύει, ποια είναι τα δικαιώματα του και ποιές οι υποχρεώσεις του. Μαθαίνοντας τα όρια του, μαθαίνει ότι όταν τα ξεπερνάει υπάρχουν συνέπειες. Μαθαίνοντας τι του επιτρέπεται και τι όχι, γνωρίζει ποιές είναι οι συμπεριφορές που θα το κάνουν αποδεκτό ή μη αποδεκτό. Τα όρια κάνουν τον κόσμο κατανοητό και διαχειρίσιμο και είναι απαραίτητα για την υγιή σωματική και ψυχική ανάπτυξη των παιδιών γιατί τα όρια σημαίνουν ασφάλεια. Όταν ένα παιδί μάθει να ακούει το όχι, μαθαίνει και να λέει το όχι, μαθαίνει δηλαδή να βάζει όρια και το ίδιο, τόσο στον ίδιο του τον εαυτό όσο και στους άλλους. Μαθαίνει ότι όπως στο ίδιο δεν επιτρέπονται τα πάντα, έτσι και στους άλλους δεν επιτρέπονται τα πάντα, και αν ο άλλος θα παραβιάσει τα όρια του θα έχει συνέπειες. Ας πούμε ότι όταν οι γονείς θέτουν όρια φτιάχνουν ένα χάρτη του πως το παιδί θα κινηθεί στο περιβάλλον του με ασφάλεια, αλλά του δείχνουν και το δρόμο με τον οποίο θα φτιάξει το δικό του εσωτερικό χάρτη, θα θέσει δηλαδή και το ίδιο τα εσωτερικά του όρια.
Πολύ συχνά στις συνεδρίες Συμβουλευτικής γονέων, αναφέρουν οι γονείς διάφορα προβλήματα με τα παιδιά τους, που καλούνται οι ίδιοι να διαχειριστούν στο σπίτι, ενώ στο σχολείο, λένε χαρακτηριστικά, δεν συμβαίνουν όλα αυτά, στο σχολείο λένε ότι πρόκειται για διαφορετικά παιδιά. Μια πιθανή απάντηση του πως και συμβαίνει αυτό είναι ότι το σχολείο είναι ένα περιβάλλον με όρια και κανόνες και αυτό βοηθά τα παιδιά να ξέρουν τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν.
Σχετικά με τα όρια και τους κανόνες, που θέτουμε στα πλαίσια της οικογένειας, είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας:
- Η οριοθέτηση ξεκινά από τη προσχολική ηλικία, όταν το παιδί μπορεί να επικοινωνήσει και λεκτικά με τους σημαντικούς άλλους στη ζωή του, αλλά μπορεί να υπάρξει σε οποιαδήποτε φάση της ανάπτυξης ενός παιδιού.
- Κάθε οικογένεια φτιάχνει το δικό της σύστημα κανόνων, με βάση τη λειτουργία της και τις ανάγκες των μελών της.
- Σκοπός των κανόνων είναι η σωματική και ψυχική ανάπτυξη των νέων μελών της οικογένειας, με υγεία και ασφάλεια, η ενίσχυση της ελεύθερης έκφρασης και δημιουργικότητας και η αρμονική συνύπαρξη των μελών της οικογένειας, όχι η επιβολή εξουσίας και ο σεβασμός των μεγαλύτερων.
- Οι κανόνες χρειάζεται να είναι λίγοι, απλοί και ευέλικτοι, σε συμφωνία και των δύο γονιών και τα παιδιά να έχουν λόγο σε αυτούς.
- Ενισχύουμε τις επιθυμητές συμπεριφορές και δεν ενισχύουμε τις μη επιθυμητές.
- Η εφαρμογή των κανόνων δεν χρειάζεται να είναι εξαντλητική. Όταν ένα παιδί βρίσκεται σε κρίση, δεν επιμένουμε στην οριοθέτηση.
- Η ενσυναίσθηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τα όρια και τους κανόνες και την εφαρμογή τους.
- Τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της μίμησης, οπότε ο καλύτερος τρόπος να δείξουμε σε ένα παιδί τι πρέπει να κάνει, είναι να το κάνουμε οι ίδιοι.
Μπεμπλιδάκη Χρύσα
Ψυχολόγος- Κλινική Νευροψυχολόγος
Comments are closed.