Η μελαγχολία ή η κατάθλιψη των Χριστουγέννων δεν είναι επιστημονικός όρος, δεν δηλώνει δηλαδή κάποια ψυχική διαταραχή, όπως αυτές ταξινομούνται με βάση τα διαδεδομένα Διαγνωστικά εγχειρίδια ταξινόμησης των ψυχικών διαταραχών. Ωστόσο, κατά κοινή παραδοχή, φαίνεται ότι υπάρχει ένα ψυχικό φαινόμενο που ο κόσμος ονομάζει μελαγχολία των Χριστουγέννων ή κατάθλιψη των Χριστουγέννων. Συνήθως αυτό το φαινόμενο περιλαμβάνει εκφράσεις της διάθεσης που δεν είναι θετικές και αφορούν σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, όσο διαρκεί η περίοδος που ονομάζουμε γιορτές των Χριστουγέννων, λίγο πριν και λίγο μετά.
Τι συμβαίνει λοιπόν και τη συγκεκριμένη εορταστική περίοδο δεν την βιώνουν όλοι οι άνθρωποι εορταστικά;
Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό να απαντήσω είναι, με μια επόμενη ερώτηση, πως θα ήταν δυνατόν να τη βιώνουν όλοι οι άνθρωποι εορταστικά;
Σκέφτομαι ότι είναι ένα φαινόμενο του δυτικού πολιτισμού να έχουμε συγκεκριμένες προσδοκίες για συγκεκριμένες ημέρες του χρόνου, όπως είναι τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά, η ημέρα του Αγ. Βαλεντίνου κ.α. Και λέγοντας δυτικό πολιτισμό, εννοώ έναν συνδυασμό του σύγχρονου καπιταλισμού που θέλει τον άνθρωπο ον καταναλωτικό και των προτύπων που προβάλλονται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης που θέλουν τον άνθρωπο να είναι ευτυχισμένος όταν είναι επιτυχημένος και είναι επιτυχημένος όταν καταφέρνει να βγάζει αρκετά χρήματα ώστε να έχει ότι θέλει, όποτε το θέλει και να μπορεί να πηγαίνει όπου θέλει. Χαρακτηριστική, των παραπάνω, εικόνα, που προβάλλεται συστηματικά από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι ο εορτασμός των γιορτών των Χριστουγέννων με πλήθος χαρούμενων ανθρώπων, σε μεγάλα τραπέζια με αφθονία αγαθών, μέσα σε σπίτια που στολίζονται από πλήθος δώρων. Όλα αυτά δεν τα αποκτά κανείς ως δια μαγείας. Ας αναλογιστούμε λοιπόν τη ματαίωση που θα βιώσει ένας άνθρωπος που νιώθει ότι θα έπρεπε να ανταποκριθεί σε αυτές τις προσδοκίες, να είναι χαρούμενος, να έχει πολλούς ανθρώπους γύρω του, να έχει χρήματα για να αγοράσει όλα αυτά τα αγαθά και δώρα και δεν το καταφέρνει. Θλίψη, θυμός, άγχος, απογοήτευση, είναι κάποια από τα συναισθήματα που συνοδεύουν τη ματαίωση αυτή.
Ένας άλλος παράγοντας που φαίνεται από τα παραπάνω ότι παίζει ρόλο στο πως κανείς μπορεί να βιώνει τα ετήσια ορόσημα, όπως είναι και τα Χριστούγεννα, είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ίδιος και οι σημαντικοί για αυτόν άλλοι. Είναι υγιής αυτός και οι αγαπημένοι του; Βρίσκεται κοντά τους; Βιώνει απώλεια αγαπημένου ανθρώπου; Ας αναλογιστούμε και πάλι λοιπόν τη θλίψη, τον πόνο, το θυμό, το άγχος που μπορεί να βιώνει ένας άνθρωπος που είναι μόνος, μακριά από τους ανθρώπους του ή βιώνει την απώλεια αγαπημένου προσώπου.
Ο σύγχρονος άνθρωπος, κόντρα σε κάθε πρότυπο του συρμού που προβάλλεται, αγωνίζεται σε πολλά επίπεδα απλά και μόνο για να επιβιώσει, πόσο μάλλον για να ευημερεί και να είναι ευτυχισμένος. Αυτός ο αγώνας και τα συναισθήματα που τον συνοδεύουν όπως είναι το άγχος και η πίεση, δεν εξαφανίζονται ως δια μαγείας την περίοδο των γιορτών, ίσως μάλιστα λόγω των αυξημένων απαιτήσεων να εντείνονται.
Κλείνοντας λοιπόν τις σκέψεις ενός ψυχολόγου για τη περίοδο των γιορτών, καταλήγουμε ότι εκτός και αν υπάρξει μαγεία στις ημέρες αυτές, είναι ημέρες που ο άνθρωπος είναι επιφορτισμένος με όλα τα συναισθήματα της καθημερινής του ζωής και ακόμα περισσότερα, λόγω αυξημένων προσδοκιών. Ποια είναι όμως αυτά τα πλάσματα που βιώνουν τη μαγεία; Τα παιδιά βιώνουν τη μαγεία, τα παιδιά βιώνουν το μεγαλείο της απλότητας, δεν έχουν υποχρεώσεις και έχουν δώρα που έρχονται από το πουθενά και δεν κοστίζουν τίποτα. Οπότε ας πούμε ότι τα Χριστούγεννα είναι για τα παιδιά! Και για χάρη κάποιας μαγείας των ημερών ας πούμε ότι δεν είναι και αυτό ακόμα εφεύρεση του δυτικού πολιτισμού και ότι δεν υπάρχουν παιδιά άρρωστα, παιδιά μόνα, παιδιά που πεινάνε.
Τι να προτείνουμε λοιπόν σε ανθρώπους που βιώνουν αυτό που λέμε κατάθλιψη των Χριστουγέννων; Σε όλους τους ανθρώπους, τη περίοδο των γιορτών θα πρότεινα και θα ευχόμουν να κάνουμε ότι θέλουμε. Σε περίπτωση που κάτι μας εμποδίζει, θα πρότεινα να αναζητήσουμε τις προσωπκές μας πραγματικές ανάγκες, αυτές εκ των έσω και όχι αυτές που έρχονται από έξω. Και αφού τις αναγνωρίσουμε να προσπαθήσουμε να έρθουμε έστω και λίγα βήματα πιο κοντά στην πραγματοποίηση τους. Θα πρότεινα να έρθουμε κοντά με τους ανθρώπους που θέλουμε και να αποφύγουμε αυτούς που δεν θέλουμε, ή να μείνουμε μόνοι αν θέλουμε. Αν δεν μπορούμε να είμαστε εκεί που θέλουμε ας απολαύσουμε το εκεί που είμαστε. Αν έχουμε παιδιά ας αφεθούμε στη δική τους χαρά. Ας φροντίσουμε τους εαυτούς μας όπως και όσο μπορούμε. Γιορτές είναι, θα περάσουν, είτε χαιρόμαστε είτε όχι.
Μπεμπλιδάκη Χρύσα
Ψυχολόγος- Κλινική Νευροψυχολόγος
Comments are closed.