Από το 1962 κιόλας ο Freud έλεγε ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να επιδράσει δομικά στον εγκέφαλο και έκανε κάποια πρώτα βήματα σύνδεσης της ψυχοθεραπείας με τη νευροεπιστήμη («Για μια επιστημονική ψυχολογία», 1962). Τα τελευταία χρόνια, η πρόοδος των νευροεπιστημών επιβεβαιώνει ότι η ψυχοθεραπεία έχει νευροβιολογικό αποτύπωμα, δηλαδή επιφέρει μετρήσιμες αλλαγές στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι όταν λέμε ψυχοθεραπεία, αναφερόμαστε σε συνεδρίες ειδικού ψυχικής υγείας, που ακολουθούν συγκεκριμένη προσέγγιση στη θεραπευτική διερεύνηση- παρέμβαση με σκοπό την κατανόηση των ψυχικών δυσκολιών του θεραπευμένου και την διαχείριση τους και όχι απλά σε υποστηρικτικές συνεδρίες ψυχολόγου.
Πριν απαντήσουμε με ποιόν τρόπο επιφέρει αλλαγές, ας κάνουμε μια προσπάθεια να φωτίσουμε κάποιες πτυχές αυτού του εξαιρετικά πολύπλοκου φαινομένου που ονομάζεται ψυχοθεραπεία.
Η ψυχοθεραπεία δίνει χώρο και χρόνο να φτιαχτεί μια νέα σχέση, η θεραπευτική σχέση, η σχέση του θεραπευόμενου με τον θεραπευτή του. Δίνει χώρο και χρόνο στον θεραπευόμενο να μιλήσει για σκέψεις συναισθήματα και συμπεριφορές του, να σκεφτεί και να κάνει συνδέσεις. Δίνει χώρο και χρόνο στο παρελθόν να συνδεθεί με το παρόν και να επενδύσει στο μέλλον. Δίνει χώρο και χρόνο στην αυτόματη καθημερινή σκέψη να τεθεί υπό… σκέψη. Προάγει την αυτογνωσία και δίνει στον θεραπεύομενο τον έλεγχο των σκέψεων, των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς του.
Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία, ανεξαρτήτως των εργαλείων που χρησιμοποιεί, εμπλέκει όλες τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπου, λόγο, σκέψη, αντίληψη, προσοχή, μνήμη κτλ. Αποτελεί, μεταξύ άλλων εμπειρία και συνεπάγεται μάθηση. Αλλάζει λοιπόν τον ανθρώπινο εγκέφαλο, όπως ακριβώς τον αλλάζει η εμπειρία και η μάθηση. Και ο τρόπος του εγκεφάλου να αλλάζει είναι μέσω της νευροπλαστικότητας.
Τι είναι όμως η νευροπλαστικότητα;
Νευροπλαστικότητα είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να αποδώσει την ικανότητα αλλαγής της οργάνωσης των νευρώνων και των συνδέσεων τους στο νευρικό σύστημα. Είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να αναδιοργανώνεται, ανταποκρινόμενος στην αισθητηριακή εμπειρία, στη μάθηση και στην ωρίμανση. Νευροπλαστικότητα λοιπόν, είναι ο τρόπος του να προσαρμόζεται στην ποικιλομορφία του περιβάλλοντος. Γνωρίζουμε πια ότι οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.
Η νευροπλαστικότητα ως όρος περιλαμβάνει μια σειρά από λειτουργίες του νευρικού συστήματος, όπως είναι η νευρογένεση, η δημιουργία δηλαδή νέων νευρώνων, κυττάρων του νευρικού συστήματος, που αφορά βέβαια συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, η δημιουργία νέων νευρωνικών συνάψεων, δηλαδή νέων συνδέσεων μεταξύ των κυττάρων του νευρικού συστήματος και η ενίσχυση ή η αποδυνάμωση των ήδη υπαρχόντων συνάψεων- συνδέσεων. Όλα οι παραπάνω μηχανισμοί συνθέτονται και συνθέτουν για την αναδόμηση του εαυτού.
Κλείνοντας αυτό το κείμενο να πούμε λοιπόν, ότι ψυχοθεραπεία αλλάζει τον ανθρώπινο εγκέφαλο, όπως κάνει και η φαρμακευτική αγωγή, μόνο με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό χρόνο. Μια ελάχιστη εισαγωγή σχετικά έγινε στο παρόν κείμενο.
Μπεμπλιδάκη Χρύσα
Ψυχολόγος- Κλινική Νευροψυχολόγος
Comments are closed.